تکنیک 25: زمان انتظار (WAIT TIME)- در این تکنیک شما چند ثانیه منتظر می‌مانید قبل از اینکه دانش‌آموزی را برای پاسخ دادن صدا کنید. اساساً معلمان فقط یک ثانیه بعد از پرسیدن سؤال منتظر می‌مانند که در این حالت احتمال رسیدن به پاسخ دقیق و متفکرانه بسیار کم میشود. با منتظر ماندن 3 تا 5 ثانیه، احتمال پیشرفت کیفیت پاسخها و شمار دانشآموزانی که برای پاسخ دادن داوطلب میشوند بیشتر میشود.
فصل 4- دانش‌آموزان را در درس‌هایتان درگیر کنید
معلمان قهرمان درمشارکت دادن دانش‌آموزان خود موفق هستند- نه به خاطر سرگرمی، بلکه به خاطر به کار گرفتن آنها در کار کلاس. تکنیک‌های زیر نشان می‌دهند که چگونه تعدادی از این معلمان بزرگ دانش‌آموزان را به کار می‌گمارند و آنها را در یادگیری متمرکز نگه می‌دارند.
تکنیک 22: پرسش غیرمنتظره (COLD CALL)- برای تکنیک پرسش غیرمنتظره دانش‌آموزان را بدون در نظر گرفتن اینکه آیا آنها دست‌هایشان را بالا برده‌اند یا خیر صدا کنید. به عنوان مثال، سؤالی می‌پرسید، مکث می‌کنید و سپس نام دانش‌آموزی را صدا می‌کنید. "یک دلیل جنگ جهانی اول را لطفاً به ما بگو ]این‌جا یک مکث ضعیف[ Darren." اگر این تکنیک به طور صحیح انجام شود، بی‌نهایت ساده به نظر می‌رسد و به نظر لیماو قدرتمندترین تکنیک این کتاب است. اولاً این تکنیک به شما اجازه می‌دهد که فهم دانش‌آموزان را بررسی کنید برای اینکه می‌توانید دانش‌آموز مورد نظرتان را جهت بررسی تسلط او به مبحث موردنظر انتخاب کنید. ثانیاً، وقت را در پرسیدن یک سؤال و سپس منتظر ماندن و ترغیب دانش‌آموزان برای پاسخ دادن هدر نمی‌دهید. ثالثاً، این کار به شما اجازه می‌دهد که دانش‌آموزان بیشتری را درگیر کنید، نه فقط آن‌هایی را که دستشان را بالا برده‌اند. بعضی دانش‌آموزان نظراتی دارند ولی دیگران را در آنها سهیم نمی‌کنند مگر آن که شما آنها را مجبور کنید. مردم اغلب به طور اشتباه فرض می‌کنند که این یک تکنیک استرس‌آور برای دانش‌آموزان است، اما معلمانی که به طور مداوم آن را استفاده می‌کنند این تکنیک را عادی می‌کنند و آن جزئی از کلاس میشود. همچنین، این یک روش اغلب نیرومند و مثبت برای رسیدن به دانشآموزانی است که می‌خواهند صحبت کنند ولی جزء کسانی نیستند که دستشان را بالا می‌برند. در نهایت، این تکنیک مشارکت در کار را افزایش می‌دهد چون که دانش‌آموزان نمی‌دانند چه موقع صدا خواهند شد، بنابراین انگیزه‌ای قوی برای انجام کار یا مورد خطاب قرار گرفتن از جانب معلم وجود دارد. هر چند که این تکنیک آسان به نظر می‌رسد، ولی ممکن است که شما آن را اشتباه انجام دهید. مطمئن شوید که این تکنیک را به طور پیشگیرانه قبل از اینکه حوصله‌ی دانش‌آموزان سر برود استفاده نمایید. این یک استراتژی انضباطی برای زمانی است که دانش‌آموزان کارشان را انجام نداده‌اند. پرسش غیرمنتظره باید یک بخش قابل پیش‌بینی هر روز باشد تا دانش‌آموزان بتوانند انتظار سؤال داشته باشند و به درس توجه کنند. پرسش غیرمنتظره همچنین قاعده‌مند است- سؤالات باید برای همه باشد نه تنها برای دانشآموزانی که توجه نمی‌کنند. این‌جا فقط روش انجام کار مهم است. به علاوه، پرسش غیرمنتظره مثبت است زیرا دانش‌آموزان را در کار جدی، درگیر میکند. دانش‌آموزان از آنچه می‌دانند و می‌توانند انجام دهند شگفت زده میشوند اگر به آنها شانس پاسخ‌گویی بدهیم، در پایان، پرسش غیرمنتظره به طور خاص کارا است اگر دارای چارچوب باشد یعنی زمانی که از سؤالات ساده شروع کرده و به سمت سؤالات سخت‌تر پیش می‌روید.
بچه‌ها مثل اسفنج می‌مانند. نگاه می‌کنند و هر چه که در محیطشان باشد را جذب می‌کنند، مخصوصاً از طریق دیداری و شنیداری.
اکثر کلمات و رفتارهای آنها ناشی از تقلید از والدینشان یا بزرگترهای دیگر در اطرافشان است. خیلی وقت‌ها از کلماتی که از دهان آنها بیرون می‌آید حسابی شگفت‌زده می‌شوید. و وقتی مدرسه را شروع می‌کنند، با تاثیرات همسالانشان بمباران شده و دنیای امن و راحتشان زیر و رو میشود. اما اگر فرزندانتان را از همان ابتدا با ۱۰ مورد از مهمترین ارزش‌ها آشنا کنید، می‌توانند به خود متکی شده و زندگی شاد و راحت داشته باشند.
●ضرورت تغییر
تغییر، کلیه جنبه های زندگی را تحت تاثیر قرار می دهد.
اتخاذ یک رویکردآینده نگر تنها راهی است که به کمک آن می توانید آینده را،
چه به عنوان یک فرد و چه به عنوان یک سازمان، در دست بگیرید. بنابراین،
پذیرای تغییر باشید و یاد بگیرید که عناصر مثبت آن را توسعه دهید.
تکنیک 21: موضع‌گیری کنید ( -(TAKE A STANDاین تکنیک به دانش‌آموزان این امکان را می‌دهد که فعالانه دربارهی پاسخ‌های هم‌کلاسی‌هایشان قضاوت کنند. "(بچه‌ها) اگر با علی موافقید بایستید" یا " اگر فکر می‌کنید که احمد درست می‌گوید انگشت خود را بالا ببرید." پاسخها به شما کمک خواهد کرد تا از تدریس‌تان مطلع باشید، به ویژه اگر از دانش‌آموزان بخواهید از پاسخ‌هایشان دفاع کنند، رضا چرا دست تو پایین است؟"
فصل 3 که شامل تکنیک‌های «من»، «ما» و «شما» بود به اتمام رسید، حال به فصل 4 می‌پردازیم.
بعد از تکنیک‌های 16، 17 و 18 که همان تکنیک‌های «ما» بودند، در ادامه به بررسی تکنیک‌های «شما» می‌پردازیم.
تکنیک‌های شما ("You" Techniques)
تکنیک 19: آماده‌ی دریافت ضربه باشید (AT BATS)- در بیسبال برای اینکه ضربه‌ی شما عالی باشد، تا جایی که امکان دارد باید جلسات تمرینی زیادی داشته باشید. به روشی مشابه دانش‌آموزان به تمرینی بیشتر و بیشتر برای تسلط یافتن بر یک مهارت جدید و کاملاً متکی به خود نیاز دارند. اطمینان حاصل کنید که دانش‌آموزان بتوانند سؤالها را به شکل‌های متفاوت حل کنند. از آنجایی که بعضی دانش‌آموزان با سرعت بیشتری به تسلط می‌رسند، مسأله‌های اضافی را برای وادار کردن آنها به کار بیشتر در نظر بگیرید.
ایجاد یک محیط منظم و آرام بستر مناسبی
را برای فعالیت‌های گوناگون فراهم می‌آورد، برقراری نظم و انضباط در کلاس
بدین معناست که معلم، خود و فراگیرندگان خود را برآن دارد تا به قوانین
موجود احترام بگذارند و درچارچوب شیوهِ آموزشی اتخاذ شده و برنامه آموزشی
از پیش آماده شده حرکت کنند و هر نوع تغییر در قوانین، برنامه و شیوهِ
آموزشی و فعالیت‌های دیگر با هماهنگی قبلی انجام شود.
برای نیل به
این مهم، از ناحیهِ خود شما لازم است تا نکات چندی مورد توجه قرار گیرد.
از جمله آن که پس از اعلام روش و برنامه آموزشی در نظر گرفته شده و همچنین
قوانین و مقررات کلاس از حاشیه روی نادیده گرفتن آن بر حذر بوده و از
بدقولی روی گردان باشید. غیبت‌ها و تأخیرهای خود را به حداقل برسانید و در
صورت وقوع ناخواستهِ آنها به ذکر دلایل روشن و کوتاه برای کلاس بپردازید.
بی‌نظمی، سستی و تنبلی معلم باعث کاهلی و بی‌نظمی فراگیرندگان نیز میشود و
مقید و منظم بودن معلم، آنها را نیز به حفظ نظم وا می‌دارد.
از
سوی دیگر بعنوان یکی از روش‌های کنترل و اعمال نظم در کلاس لازم است تا به
حضور بچه‌ها در کلاس احترام بگذارید و غیبت و تأخیر آنها را کنترل کنید و
به نحو مناسبی آن را پیگیری نمایید.
همچنین حتی‌الامکان بعد از
شروع دورهِ آموزشی از تغییر زمان کلاس و یا روش کلی تدریس خود خودداری کنید
و چنانچه واقعاً انجام تغییراتی را ضروری احساس نمودید این اقدام را با
اعلام به کل کلاس و با دادن آگاهی قبلی به فراگیرندگان صورت دهید و بدین
ترتیب کمک کنید تا فراگیرندگان، خود را با وضعیت جدید تطبیق دهند.
تغییر
مکرر شیوه و برنامهِ کلاس باعث سردرگمی فراگیرندگان خواهد شد. از جمله
شیوه‌های کنترلی که برای حفظ نظم مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌توان از
ابزارهایی همچون تشویق، تنبیه، اعطای نمره و تغییر نوع برخورد و امثال آن
نام برد که به منظور برقراری نظم و انظباط به خدمت گرفته میشوند.
عوامل بیرونی برهم زننده نظم کلاس
بی‌شک
هر معلمی تمام سعی خود را برای ایجاد یک نظم منطقی در کلاس بکار می‌بندد.
اما علیرغم این تلاش پیگیر، عوامل زیادی نیز در داخل، یا خارج از کلاس برای
مخدوش کردن نظم کلاش ظاهر میشوند که او ناگزیر باید با آنها مقابله کند.
خارج
از محیط کلاس عوامل زیادی وجود دارند که برهم زنندهِ نظم موجود می‌باشند و
موجب پراکندگی ذهنی افراد کلاس و اختلال در کار آموزش می‌گردند. کنترل
برخی از آنها به کلی از اختیار شما خارج است و چاره‌ای جز تلاش برای تطبیق
مناسب آن را ندارید.
اگر در حین درس صدای بلندگوی یک خرده فروش در
خیابان مجاور مدرسه، یا صدای بلندگوی داخل ساختمان مدرسه که بی‌موقع بلند
شود، باعث پریشانی حواس شاگردان کلاس گردد؛ در این صورت شما چه انجام
می‌دهید؟ گاهی اوقات، قطع ناگهانی برق کلاس، صدای نافذ هواپیمایی در آسمان
شهر، یا صدای ضربه توپ بچه‌های حیاط به پنجرهِ کلاس، یا صدای مداوم گربه یا
کلاغی که در بیرون از کلاس دچار مشکل شده، یا حتی گفتگو و سروصدا و همهمهِ
بلند عده‌ای در بیرون از کلاس و مواردی از این قبیل نیز، براحتی جو آرام
کلاس را متشنج می‌سازند. پیش بینی این قبیل مسائل غالباً مشکل است و نحوهِ
برخورد با آن مشکل‌تر وبه نظر می‌رسد که داشتن صبروحوصله و برخورداری از
سعهِ صدر، در برخورد با این عوامل بسیار کمک کننده باشد، در داخل محیط
آموزشگاه یا مدرسه، شاید توان شما در مقابله با عوامل بیرونی برهم زنندهِ
نظم کلاس بیشتر باشد. در هر حال از آنجا که پیش‌بینی یا کنترل چنین مواردی
گاهاً غیرممکن به نظر می‌رسد لذا آنچه مهم است این است که شما در تمام طول
کلاس با بکار بستن زیرکی و مهارت خود توجه و تمرکز فراگیرندگان را به درس
حفظ کنید.
اگر هنگام ارائه درس در کلاس و در حالی که توجه و تمرکز
فراگیرندگان را به موضوع درس جلب کرده‌اید، ناگهان یکی از شاگردان یا یکی
از مسئولان واحد آموزشی در کلاس را بزند و برای موضوع خاصی وارد کلاس شود،
یا شاگرد یا شاگردانی را از کلاس فرا بخواند چه می‌کنید؟ در چنین مواقعی
بهتر است ابتدا با آرامش و ضمن حفظ احترام، را بپذیرید. سپس پس از پایان
قضیه، بلافاصله برای جلب مجدد تمرکز فراگیرندگان، قدری از درس را که ارائه
کرده بودید خلاصه وار تکرار کنید و مجدداً کار تدریس را از سربگیرید. توجه
داشته باشید که از کوره در رفتن و بیان اعتراض آمیزی از قبیل <رشتهِ
کلام گسست>، یا <اصلاً چه داشتیم می‌گفتیم؟> و امثال آن صحیح نیست
به هر مقدار که قضیهِ مزاحمت را پر و بال دهید، موفقیت شما در جلب دوبارهِ
توجه فراگیرندگان تضعیف میشود.
عوامل درونی برهم زننده نظم کلاس
از
جملهِ عوامل درونی برهم زننده نظم کلاس به عنوان مثال می‌توان از حوادثی
که ناشی از وسایل و تجهیزات درون کلاس است نام برد. مواردی از قبیل ترکیدن
لامپ یا صدای صندلی شکسته، افتادن کیف و یا وسیله‌ای در کلاس و امثال آن
براحتی می‌تواند نظم کلاس را مختل کند که در جهت رفع مشکل برای هر مورد به
تناسب اقدام می‌نمایید.
گروه دیگری از عوامل، مربوط به بی‌نظمی و
یا تصور برخی از شاگردان در کلاس است. در مورد گروه سوم، گاهی کمک به دانش
آموز در غلبه برموانع و مشکلاتی که برای انجام تکالیف و انتظارات شما و یا
شرکت در بحث کلاس پیش‌روی او قرار گرفته است، باعث پایان بی‌توجهی و
برقراری او میشود، گاهی وقتی فراگیرندهِ کسل و کم توجهی را به حیاط مدرسه
می‌فرستید تا آبی به صورت بزند و برگردد. با دادن فرصت و انگیزهِ دوباره او
را برای همراهی بهتر با کلاس آماده می‌سازید.
در مواقع بروز
موارد شدیدتر بی‌نظمی، اعمال مهارتهای انظباطی از سوی معلم جهت کنترل
شاگردان، تعیین کننده و اثر بخش خواهد بود. از جملهِ این مهارتها، می‌توان
به <توبیخ> فرد خاطی بعنوان مهارتی برای حفظ نظم در کلاس اشاره کرد.
البته <توبیخ> باید ظریف، روشن و متناسب باشد و در طی آن نوع انحراف و
رفتار مناسب جایگزین برای آن، به روشنی و با قاطعیت همراه با حفظ احترام
بیان شود.
از سوی دیگر پیگری دستورات و توبیخ‌های بکار گرفته شده
نیز مسأله مهم و ضرورتی انکار ناپذیر است و واکنش بهتری را نیز به همراه
دارد، در غیر این صورت دستورات نادیده انگاشته خواهند شد بهتر است توبیخ‌ها
و فرامین اعلام شده برکار و وظیفهِ شاگردان متمرکز باشند و مثلاً به جای
عبارت <توجه کن! به من گوش بده> از عبارت <توجه کن! به درس گوش
بده> استفاده نمایید.
هر اندازه میزان خطا و بی‌نظمی شاگردان
بیشتر باشد به همان اندازه نوع ابزار معلم نیز تغییر خواهد کرد. گاهی ممکن
است تکرار بی‌نظمی و شرارت به اندازه‌ای باشد که صحبت و نصیحت و حتی توبیخ و
تذکر نه تنها غیر مفید و بی‌اثر باشند، بلکه در مواردی مضر و مخرب نیز
شناخته میشوند. شناخت درجهِ بی‌نظمی و بروز عکس العمل متناسب با آن،
مهارتی ظریف است که معلم در سایهِ مطالعات و تجربیات خود به این مهم نائل
خواهد شد
بیست نکته در مورد تحلیل کارنامه به جای اینکه به دنبال بهانه ها و توجیه های رنگارنگ باشیم و بهانه هایی مثل اینکه «سؤالهای طرح شده سخت بود» «هیچ کس بیست نگرفت» «تازه من نمره ی خوب کلاس را گرفته ام» «اصلاً دبیرمان در تصحیح اوراق دقت نمی کند» «سؤالها خارج از کتاب درسی بود» و... سعی کنیم خودمان را در آیینه ی کارنامه مان صادق ببینیم
1- کارنامه های امتحانی را مثل یک آیینه تلقی کنید و خودتان را در آن به
دقت ببینید. هر کارنامه ای گویای نکات مهمی است که با درک صحیح آن می
توانیم به کارنامه های بهتری در آینده دست یابیم. کارنامه ها می توانند
بیانگر سطح تلاش شما باشند. آنها هم چنین می توانند گویای سطح توانایی های
شما هم باشند. کارنامه می تواند بیانگر سطح عملکرد شما هم باشد. پس اولین
قدم آن است که تعیین کنیم این کارنامه ای که گرفتیم به آن می نگریم بیانگر
چه چیزی است؟
2- کارنامه ها وقتی می توانند بیانگر سطح توانایی های
شما باشند که هم خودتان و هم اطرافیانتان (اعم از دبیران و والدین و
دوستان) به این نتیجه برسند که شما استعدادی بیش از آنچه که بدست آورده
اید ندارید و به قول معروف کشش شما در همین حد است. اما بخاطر داشته باشید
که حتی در چنین حالتی هم این کارنامه صد درصد گویای سطح توانایی شما نیست
مگر آنکه یک متخصص روان شناس بر این امر صحه بگذارد. چون عموماً دانش
آموزی که در یک درس مثلاً ریاضی یا عربی هیچوقت نمره ای بالاتر از 15 نمی
گیرد الزاماً به معنی آن نیست که او کشش لازم را ندارد بلکه می تواند
بیانگر این باشد که او نمی تواند از استعداد خود بهره بگیرد. سطح توانایی
های شما زمانی پایین خواهد بود که شما دچار اختلالات مختلف مغزی، عصبی،
روانی یا یادگیری باشید. آیا واقعاً اینگونه است؟
3- کارنامه ها می
توانند بیانگر سطح تلاش شما باشند. بدیهی است اگر دانش آموزی در یک درس
نمره 14 می گیرد دلیل بر ضعف وی در آن درس نیست بلکه گویای آن است که وی
تمرین و پشتکار و برنامه ریزی و علاقه و انگیزه ی کافی برای خواندن آن درس
نداشته است. پس اگر کارنامه شما بیانگر چنین چیزی است بهتر آن است که دست
به بازنگری و تغییر در روش خواندنمان بزنیم. نه آنکه برچسب بی لیاقتی و
ناتوانی به خودمان بزنیم یا بر چسب زده شده را بپذیریم. عموم دانش آموزان
نوع کارنامه هایشان بیانگر این حالت است.
4- به جای اینکه به دنبال
بهانه ها و توجیه های رنگارنگ باشیم و بهانه هایی مثل اینکه «سؤالهای طرح
شده سخت بود» «هیچ کس بیست نگرفت» «تازه من نمره ی خوب کلاس را گرفته ام»
«اصلاً دبیرمان در تصحیح اوراق دقت نمی کند» «سؤالها خارج از کتاب درسی
بود» و... سعی کنیم خودمان را در آیینه ی کارنامه مان صادق ببینیم. کمی
فکر کنیم که آیا نیاز به تمرین بیشتری نداشتیم؟ آیا می توانستم بهتر تمرین
کنم؟ آیا نیاز به یادگیری روش های یادگیری را ندارم؟ بهتر است ابتدا سهم
خودمان را در کارنامه جستجو کنیم سپس به سهم دیگران در رقم خوردن چنین
نتیجه ای بپردازیم.
5- کارنامه ای که بیانگر سطح تلاش شما است. گویای
نیازتان به برنامه ریزی یا تجدید نظر در برنامه ریزی تان می باشد. پیام
این دسته از کارنامه ها را دریابید. آنها به شما می گویند که چگونه باید
در برنامه هاتان تجدید نظر کنید. مشورت با مشاورین متخصص (و نه هر کسی که
ادعای مشاوره می کند) می تواند در این مورد راهگشا باشد.
6- چنانچه
شما جزء آن دسته از دانش آموزانی هستید که دارای استرس فراوان، اضطراب بیش
از حد، وسواس در پاسخدهی، کندی در پاسخدهی، فراموشی یا ناتوانی در
بازیابی اطلاعات از حافظه و یا بی دقتی فراوان هستید در این صورت کارنامه ی
شما هرگز نمی تواند کارنامه ی سطح تلاش شما یا سطح توانمندیتان باشد.
اینگونه کارنامه ها معمولاً بیانگر سطح عملکرد دانش آموز است.
7-
کارنامه ی شما زمانی می تواند کارنامه ی سطح عملکرد شما تلقی گردد که هم
از استعداد و توانایی های ذهنی بالایی برخوردار باشید و هم دانش آموز کوشا
و با پشتکاری باشید. فقط در چنین حالتی است که با اطمینان می توانیم
بگوییم که شما اشکالتان در فرایند نتیجه گیری یعنی روز امتحان است دانش
آموزانی که مشکلات گفته شده در نکته ششم را دارا هستند حتماً باید به
روانشناسان متخصص یادگیری یا برای درمان وسواس خود به روان شناسان بالینی
مراجعه نمایند. آنها بدون حل مشکلات خود نمی توانند بهبودی در شرایط تحصیلی
خود ایجاد نمایند.
8- یادتان باشد که از کارنامه ی خودتان فرار
نکنید. این کارنامه متعلق به شما است. مخفی کردن آن، نادیده پنداشتن آن،
نابود کردن آن و یا فکر نکردن به آن نمی تواند به شما کمک کند. پس شجاعانه
آن را بپذیرید و در مورد نمره ها، درصدها ترازها و رتبه های خود کمی
بیاندیشید. دلایل افت و خیز خود در درسها را بررسی کنید. این دلایل را فقط
برای خودتان بنویسید در مورد آن بیاندیشید. راه حل های ممکن را پیدا کنید
و مسئله ی خود را حل کنید، مطمئن باشید این بهترین گزینه ی ممکن است.
9- برای آنکه سطح رضایت خودمان را از کارنامه ی خود بررسی کنیم. باید
بدانیم که این سطح رضایت چرا و چگونه حاصل شده است؟ آیا رتبه ی اول کلاس
بودن شما را راضی می کند؟ حتی اگر همکلاسان شما در درس هایشان عموماً ضعیف
باشند؟ آیا رتبه ی اول پایه و مدرسه را بدست آوردن شما را قانع می سازد
حتی اگر بدانید که در سطح منطقه ی آموزشی خود یا در سطح استان اصلاً رتبه
قابل قبولی نیست؟ حتماً سراغ دارید دانش آموزی را که با گرفتن نمره 12
راضی و خشنود است و حتماً دیده اید دانش آموزانی را که حتی با داشتن نمره
18/5 عصبانی و گریان هستند. به نظر شما با این شراط می توانیم سطح رضایت
خود را بدون توجه به دایره ی رقابتی که در آن واقع شده ایم تعریف کنیم؟
10- کارنامه سند ارزیابی دانش آموز در دروس مختلف است. این ارزیابی یا
آنچه که به آن امتحان می گوییم برای همه یکسان اجرا شده اما برای همه
نتیجه ی یکسانی نداشته است. بنابراین هر فردی باید کارنامه ی خودش را مورد
تجزیه و تحلیل قرار دهد تا دریابد در کدام درس یا درس ها نیاز به کار
بیشتری دارد؟ در کدام درس یا درس ها نتیجه ی مطلوبی نگرفته است؟ چرا؟ و
چگونه می توان در این درس یا درس ها هم پیشرفت کرد؟ کدام مبحث یا مباحث را
باید بهتر، دقیق تر، بیش تر و عمقی تر بخواند؟ چه مهارت یا مهارتهایی را
در نحوه ی پاسخدهی باید کسب نماید یا تقویت نماید؟
به نظر می رسد فراهم ساختن پاسخی صحیح و دقیق در مورد این گونه پرسشها می تواند راهگشای مناسبی برای رشد و پیشرفت تحصیلی باشد.
11- با گرفتن یک کارنامه دنیا به آخر نمی رسد. همواره فرصت جبران وجود
دارد. همواره امید به پیشرفت وجود دارد. همواره امکان بهبود شرایط و یا
تغییر آن وجود دارد. مهم آن است که با گرفتن کارنامه به درستی آن را فهمیده
و تجزیه و تحلیل کنیم. به جایگاهی که داریم نگاه کنیم و به آنچه که خود
را لایق و شایسته ی آن می پنداریم بیندیشیم و برای پر کردن این فاصله قدم
بردارید. پس از همین حالا شروع کنید. فردا دیر است.
12- کارنامه های
مختلف، ویژگیهای مختلفی دارند. مهم آن است که هر کارنامه ای را که از هر
جا دریافت می کنیم بخوبی تجزیه و تحلیل کنیم. در این بخش از روش تحلیل
کارنامه، به تحلیل کارنامه هایی می پردازیم که مربوط به آزمونهای رقابتی
ای مثل کنکور می باشد. در اینگونه کارنامه ها با مواردی مثل درصد، تراز،
نمره خام، رتبه، نمره کل و... روبرو می شویم که درک درست از آنها می تواند
به ما در تجزیه و تحلیل آنها بهتر کمک کند. این موارد را در نکته های
بعدی پی گیری کنید.
13- درصد نمره ای است که بین 33- تا 100 در نوسان
است. نمره منفی یعنی نه فقط به هیچ نمره ای دست نیافته اید بلکه به دلیل
کثرت سؤالهای غلط شما، نمره حاصله از صفر هم کمتر شده است. هرگاه در نمره
های درصدی نمره های زیر 100 داشتید بررسی کنید ببینید که چرا 100 نگرفته
اید؟ آیا پاسخ های اشتباه داشته اید؟ کدام پاسخها اشتباه بوده و چرا؟ یا
اینکه پاسخنامه را سفید گذاشته اید؟ در این صورت هم بررسی کنید که چرا
نتوانسته اید به سؤال یا سؤالهای مورد نظر جواب دهید؟ آیا کمبود وقت باعث
این امر شده؟ یا نداشتن اطلاعات و دانش کافی؟ یا فراموشی عامل این امر
بوده؟ به نظر شما برای هر کدام چه باید کرد؟
14- گاهی ممکن است در
کارنامه به نمره ای به نام تراز برخورد کنید تراز جایگاه شما را در درس
مربوطه نسبت به سایر داوطلبان نشان می دهد. به همین دلیل ممکن است درصد
شما در درس ریاضی 60 باشد اما ترازتان 6800 ولی ممکن است در درس زبان نمره
94 را گرفته باشید اما ترازتان در این درس 6400 باشد. در نگاه اول به نظر
می رسد که باید وضعیت شما در درس زبان نسبت به بقیه رقبا بهتر باشد. اما
نمره ی تراز به شما می گوید که شما در درس ریاضی از جایگاه مناسب تری نسبت
به دیگران برخوردارید. به عبارت دیگر درس زبان چون برای بسیاری از
داوطلبان ساده بوده و آنها هم نمره ی خوبی گرفته اند شما را به تراز 6400
رسانده اما درس ریاضی برای دیگران آنقدر سخت بوده و نمره های آنان آنقدر
کم بوده که تراز شما بالاتر از نمره ی تراز زبان تان شده است. توصیه می
کنم هرگاه در درسی از تراز پایینی برخوردار بودید به فکر جبران آن باشید و
سعی کنید به شیوه های مختلف نمره ی ترازتان را افزایش دهید. در این مورد
مشاوران شما می توانند نکات فنی تری غیر از آنکه «بیشتر یا بهتر بخوان» را
در اختیار شما قرار دهند.
15- یکی دیگر از مشخصات کارنامه «رتبه» است.
رتبه جایگاه شما را به ترتیب در بین بقیه ی رقبا مشخص می کند. ارزش رتبه
به شدت تحت تأثیر تعداد شرکت کنندگان در آزمون است. مثلاً کسب رتبه 35 در
یک کلاس 38 نفره هرگز برابر با کسب همان رتبه در جمع 100 نفری دانش آموزان
پایه نیست و این رتبه نیز هرگز به اندازه ی کسب رتبه ی 35 بین 10000 نفر
از دانش آموزان یک استان نیست. مسلماً هر چه تعداد شرکت کنندگان بیشتر
باشد رتبه 35 با ارزش تر خواهد بود و بر عکس. بنابراین در تحلیل رتبه
همواره به تعداد کل شرکت کنندگان در آزمون توجه کنید. هر چند که مفهوم
رتبه در کلاس، رتبه در پایه، رتبه در شهر، رتبه در استان، رتبه در سهمیه و
رتبه کشوری با یکدیگر متفاوت است توجه به این تفاوتها می تواند ما را به
تحلیلی دقیق تر از کارنامه برساند.
16- بخاطر داشته باشید که هرگاه
رتبه ها و ترازهای شما از دامنه ی نوسان زیادی برخوردار است بیانگر این
موضوع است که شما از یک روند مطالعاتی ثابتی پیروی نمی کنید. البته وجود
نوسان در نمره و تراز و رتبه کاملاً طبیعی است اما نوسانهای زیاد که
بیانگر افت و خیزهای فراوانی است می تواند نگران کننده باشد و دلیل بر
وجود مشکلات انگیزشی و مدیریتی داوطلب است. تلاش کنید این دامنه ی نوسان
خود را کم کرده تا به نوعی ثبات نسبی در نتیجه گیری برسید.
17- در
برخی از کارنامه های تحصیلی تصویری از پاسخ برگ های داوطلبان نیز وجود
دارد این کارنامه ها به دانش آموز امکان می دهد که دقیقاً دریابد کدام یا
کدامین سؤال یا سؤالها را اشتباه جواب داده و کدام سؤال یا سؤال ها را
بدون پاسخ باقی گذاشته است. دیده می شود که عموم داوطلبان از کنار این
موضوع به سادگی عبور می کنند اما واقعیت آن است که چنین کارنامه هایی فوق
العاده ارزشمند هستند زیرا داوطلبان می توانند با دیدن سؤالهایی که بی پاسخ
باقی مانده دریابند که آیا در مورد این سؤالها دچار کمبود وقت شده اند؟
بدیهی است که اگر پاسخ دانش آموز در این مورد مثبت باشد باید به مهارتهای
مدیریت زمان دست یابد. گاهی هم ممکن است سؤال های بی پاسخ به دلیل فراموشی
شکل گرفته باشند. در این مورد حتماً نیاز به مدیریت حافظه داریم و
مهارتهای مرتبط با آن را باید بیاموزیم. ممکن است پرسشهای بی پاسخ ناشی از
عدم تسلط اطلاعاتی ما بر موضوع درسی باشد. یعنی جواب سؤال را نمی
دانستیم. در این صورت واضح است که نیاز به مطالعه ی عمیق تر و مجدد مباحثی
را داریم که سؤال های مربوط به آن را نتوانسته ایم پاسخ بدهیم.
18-
در تحلیل پاسخ برگ های موجود در کارنامه ها، گاهی با سؤال هایی روبرو می
شویم که به آنها پاسخی غلط داده ایم. این پاسخ های غلط می تواند ناشی از
بی دقتی در محاسبات، بی دقتی در انتخاب گزینه، بی دقتی در خواندن متن
سؤال، بی دقتی در وارد کردن پاسخ در پاسخنامه، عدم تسلط اطلاعاتی بر موضوع
مورد سؤال و موارد مشابه دیگر باشد به نظر می آید که هیچ کس بهتر از شخص
داوطلب قادر نیست علت این اشتباهات را تعیین کند. اما از آنجایی که این کار
نیازمند آموزش، داشتن فرمهای ویژه ی تحلیل عملکرد آزمونی، حوصله در
استخراج علت خطاها و اشتباهات و از همه مهمتر باور به اینکه این روش، روشی
بسیار مفید و سودمند است می باشد کمتر دانش آموزی اقدام به چنین کاری می
کند. این در حالی است که معمولاً پاسخ نامه ها منبع بسیار مفیدی برای تحلیل
این دسته از سؤال ها هستند نگارنده به همه ی عزیزان توصیه می کند که به
این امر توجهی ویژه داشته باشند و در صورت لزوم جهت دریافت آموزشها و روش
تحلیل صحیح کارنامه ها به مشاورین مطلع مراجعه کنند.
19- هر کارنامه می
تواند به عنوان یک نتیجه از ارزش والایی برخوردار باشد. به خاطر داشته
باشیم که برای رشد و پیشرفت تحصیلی باید هدف داشته باشیم. اهداف مقطعی
آزمونی می تواند راهگشای مناسبی برای رشد و پیشرفت های آتی ما باشد. به
شرط آنکه آن را به خوبی دریافته و بکوشیم تا در عمل آن را پیاده کنیم.
مثلاً اگر تراز داوطلبی در یک درس 5800 ونمره درصدی وی 46 درصد بود او می
تواند برای آزمون بعدی خود در آن درس خاص هدف 50 درصدی در نظر بگیرد و به
این ترتیب 4 درصد رشد در درسی خاص می تواند به عنوان یک هدف مقطعی آزمونی
تلقی گردد. رشدی که قابل تحقق است. به همین روال داوطلب می تواند برای
سایر درسهایش نیز اهدافی را در نظر گرفته و برای تحقق آن تلاش کند و وضعیت
موجود امروزش را به وضعیت مطلوب فردایش تغییر دهد. فقط به یاد بسپارید که
اهداف مقطعی آزمونی خود را بلند پروازنه و رویایی انتخاب نکنید. این
اهداف حتماً باید قابل تحقق و دستیابی باشند که تولید انرژی و انگیزه کنند
نه اینکه باعث سرخوردگی و دلسردی شوند.
20- اهداف مقطعی آزمونی خود را
هر بار مورد وارسی دقیق قرار دهید تا دریابید در کدام درسها و به چه
میزان به این اهداف دست یافته اید؟ و در کدام درسها، چرا نتوانسته اید
هدفهای مقطعی خود را محقق سازید؟ به نظر می آید این نگاه ابزاری، مدیریت و
انگیزشی به کارنامه ها می تواند نقش و اهمیت کارنامه در رشد و هدایت
تحصیلی و بویژه نقش انکارناپذیر آن در پیشرفت تحصیلی را آشکار سازد.
تکنیک 17: نسبت -(RATIO)برای کمک به دانش‌آموزان در انجام کار شناختی بیشتر(به جای معلم) ازتکنیک‌هایی مانند «خود را به ندانستن زدن» استفاده کنید، ("صبر کن، من بعدش را یادم نمی‌آید")، زمانی که پای تخته هستید دانش‌آموزان را درگیر کنید ("8+6 چند میشود سارا؟")، از دانش‌آموزان بخواهید توضیح دهند چرا و چگونه، از دانش‌آموزان بخواهید پاسخها را با دلیل اثبات کنند و از دانش‌آموزان شواهد و جزئیات را با فراهم کردن مثال‌های اضافی یا یک پاسخ غنی‌تر و صریح‌تر بخواهید
تکنیک 16: آن را خرد کنید -(BREAK IT DOWN)وقتی دانش‌آموزان متوجه‌ی مطلبی نمی‌شوند، آن مطلب را به بخش‌های تشکیل دهنده‌ی آن برای تمرکز بر روی قسمت مسأله‌دار تقسیم کنید. معلمان قهرمان فقط سؤال را تکرار نمی‌کنند، آنها دربارهی قسمتی از مطلب که بیشتر احتمال ایجاد سردرگمی دارد فکر می‌کنند و سؤالات آسان‌تر و کوچک‌تر را دربارهی آن قسمت می‌پرسند. هدف در اختیار قرار دادن کوچک‌ترین نکته‌ی ممکن و انجام این کار به سرعت است. این یک تکنیک چالش برانگیز است و بهترین زمان برای استفاده از این تکنیک هنگام طرح درس است، از طریق پیش‌بینی پاسخ‌های اشتباه و سرنخ‌ها برای پاسخ به آن اشتباهات از این تکنیک استفاده نمایید. (یعنی با استفاده از خطا‌های محتمل دانش‌آموزان به ارایه‌ی مطالب درست بپردازید.) راه‌های زیادی برای تجزیه کردن مطالب وجود دارد مانند پیشنهادات زیر:
● یک مثال بزنید. اگر تعریف عدد اول را می‌پرسید، مثالی بزنید، "7 یک عدد اول است ولی 8 نیست."
● مفهوم ایجاد کنید. برای کمک به دانش‌آموزی که معنی کلمه‌ی "ancient" «قدیمی، پیر، کهنه» را نمی‌داند، آن را در یک جمله به او بفهمانید. "I hope nobody ever calls me ancient" «امیدوارم هیچ‌کس هیچوقت من را قدیمی خطاب نکند.»
● مرحله‌ی مفقود (یا اول) را فراهم نمایید. "وقتی که صورت کسر از مخرج بزرگ‌تر است ما همیشه چه کار می‌کنیم؟"
● انتخاب اشتباه را حذف نمایید. "اگر کلمه‌‌ای فعل باشد، یک عمل است. آیا صاحب (عمل)، یک عمل است؟"
بسیاری از دانش‌آموزان، چه در ریاضیات قوی باشند چه ضعیف، بر این باورند که یادگیری ریاضی یک توانایی موروثی و ژنتیکی است؛ اما تحقیقات اخیر نشان داده است که استعدادهای ذاتی آن‌قدرها هم که ما فکر می‌کنیم بااهمیت نیستند. تجربه نشان داده است که انسان‌های موفق کسانی بوده‌اند که سخت تلاش کرده‌اند، نه کسانی که IQ بالایی داشته‌اند. انسان‌های موفق می‌دانند که کلید موفقیت در هر کاری، پشتکار و تلاش است، نه استعداد خدادادی.
کارول دوئک در کتاب "روان‌شناسی موفقیت" بیان میکند که طرز تفکر مثبت دلیلی است که باعث میشود در حالی که عده‌ای از انجام کار سر باز می‌زنند، عده‌ای دیگر به طور مداوم تلاش کنند. دانشآموزانی که طرز فکر ثابت و تغییرناپذیری دارند تصور می‌کنند که با استعدادهای ذاتی به دنیا آمده‌اند و برای دستیابی به چیزی غیر از استعدادهای‌شان، توانایی ندارند و طبیعت، آنها را محدود کرده است. با این تفکر دست از تلاش می‌کشند و شکست را می‌پذیرند.
اما دانشآموزانی که تفکر مثبت و رشدیافته دارند معتقدند که هیچ چیزی نمی‌تواند آنها را محدود کند و هر آزمون را به عنوان فرصتی برای یادگیری تلقی می‌کنند. این دانش‌آموزان می‌دانند که تجربه و تلاش می‌تواند جای هوش ذاتی را بگیرد و هرگز به هیچ بهانه‌ای دست از تلاش نمی‌کشند.
روانشناسان بر این باورند که موفقیت در هر حرفه‌ای، نتیجه‌ی تفکر مثبت است. تفاوت بین نتیجه‌ای که از استعداد ذاتی یا تلاش حاصل میشود در این است که استعداد ذاتی باعث میشود اولین باری که با مسئله‌ای مواجه می‌شوید بتوانید به آن پاسخ دهید؛ اما در طولانی‌مدت افرادی موفق هستند که سخت تلاش می‌کنند و پشتکار دارند.
کیم کلن، دبیر ریاضی است و اعتقاد دارد هیچ دانش‌آموزی وجود ندارد که تلاش کند، اما موفق نشود. والدین در پرورش تفکر مثبت در فرزندانشان نقش مؤثر و تعیین‌کننده‌ای دارند. اگر تفکر مثبت وجود نداشته باشد، دانش‌آموزان در مقابل مسائل سخت تسلیم میشوند و در واقع وقتی برای آنها صرف نمی‌کنند.
بعضی بایدها و نبایدها وجود دارند که با توجه به آنها، والدین می‌توانند به یادگیری ریاضیات در فرزندان خود کمک کنند. چنانچه این تفکر مثبت در کودکان پرورش داده شود، هیچ چیز حتی ریاضیات، ترسناک و سخت به نظر نمی‌رسد.
باید به فرزند خود بگویید که همه‌ی انسان‌ها می‌توانند در یادگیری ریاضیات موفق باشند و هیچ استثنایی وجود ندارد. باید برای فرزندتان داستان جالب اینشتین را تعریف کنید. معلم اینشتین وقتی او 9 سال داشت، به پدرش گفت که اینشتین در هیچ حرفه‌ای نمی‌تواند موفق باشد، اما سال‌ها بعد، وی با ممارست و تلاش جایزه‌ی نوبل فیزیک را از آنِ خود کرد. استعدادهای خدادادی با تلاش و پشتکار به ثمر می‌نشینند. افراد زیادی وجود داشتند که فقط با دو عنصر تلاش و جدیت به قله‌های موفقیت دست یافتند. فرزند شما باید به این باور برسد که برای رسیدن به هدف، بیشتر از استعداد، به پشتکار نیاز دارد.
تکنیک 15: «دورگشتن -(CIRCULATE)دور کلاس بگردید، هم برای به کار گماشتن دانش‌آموزان و هم به خاطر مسئول نگاه داشتن آنها. انتظار نداشته باشید همین که کنار آنها هستید کافی باشد. باید مدبرانه در تمام کلاس بچرخید و تا جایی که امکان دارد رو به روی کلاس باشید و هنگامی که در کلاس می‌چرخید کار دانش‌آموزان را ارزیابی کنید و سؤال بپرسید تا از فهمیدن مطالب از سوی دانش‌آموزان اطمینان حاصل کنید.
در فصل 3 که مربوط به طراحی و ارایه‌ی درس است به تکنیک‌های (I,We,You) اشاره کردیم. تکنیک‌های «I» شامل موارد زیر بودند:
تکنیک‌های من ) "I" Techniques)
تکنیک 12: قلاب (THE HOOK)
تکنیک 13: نام‌گذاری مراحل (NAME THE STEPS)
تکنیک 14: تخته=کاغذ (BOARD=PAPER)
تکنیک 15: «دورگشتن ( (CIRCULATE
حال به تکنیک‌های «ما» می‌پردازیم:
تکنیک‌های ما ("We" Techniques)
قبل از پرداختن به تکنیک12 مروری کوتاه بر تکنیک‌های فصل 2 خواهیم داشت:
فصل 2- برنامه‌ریزی‌ای که موفقیت تحصیلی را تضمین میکند.شش تکنیک زیر مربوط به برنامه‌ریزی‌اند
( بخش مهم تدریس که قبل از ورود به کلاس انجام می‌دهید)
تکنیک 6: از آخر شروع کنید ( (BEGIN WITH THE END
تکنیک 7: 4 ام (4Ms)
تکنیک 8: اعلام کردن آن (POST IT)
تکنیک 9: کوتاه‌ترین مسیر (SHORTEST PATH)
تکنیک 10: طرح دوگانه (DOUBLE PLAN)
تکنیک 11: نقشه بکشید (DRAW THE MAP)
فصل 3- طراحی و ارایه‌ی درس‌هایتان
معلمان
قهرمان پیشرفتی عمدی را در درس‌هایشان برنامه‌ریزی می‌کنند که مسئولیت توانایی
انجام کار تدریجاً از معلم به دانش‌آموز محول شود، بعضی وقت‌ها این روش به عنوان "I/We/You" «من، ما، شما»
شناخته میشود. بعضی از مردم این روش را به عنوان آموزش مستقیم، تمرین هدایت شده و
تمرین مستقل می‌شناسند. بخش «من» درس، زمانی است که معلم اطلاعات را ارایه
می‌دهد یا یک روش را برنامه‌ریزی میکند و دانش‌آموزان را از طریق مثال‌ها مشایعت
میکند. بخش «ما» زمانی مطرح میشود که معلم از دانش‌آموزان می‌خواهد مثال‌ها را
با اندکی کمک گرفتن کامل کنند. در بخش «شما» دانش‌آموزان فرصت‌های مضاعفی را
برای انجام دادن تمرین به تنهایی دارند. آنچه چالش برانگیز است تصمیم‌گیری
در خصوص این است که چه موقع باید به سمت مرحله‌ی بعدی حرکت کرد. در بعضی کلاس‌ها
دانش‌آموزان سر خود کار انجام می‌دهند قبل از اینکه آماده باشند و در بعضی دیگر
معلم تمام آنچه که توضیح داده شده را انجام می‌دهد بدون اینکه به دانش‌آموزان
فرصت تمرین کردن به طور مستقل را بدهد. در زیر چند تکنیک برای کمک به این روند
وجود دارد.
